Menopauza bez tabu w raporcie Kulczyk Foundation

Choć 70% Polek uważa, że menopauza jest ważnym momentem w życiu kobiety, to aż 93% ankietowanych nie potrafi jej prawidłowo zdefiniować – tak wynika z raportu przygotowanego na zlecenie Kulczyk Foundation i zaprezentowanego przez Dominikę Kulczyk podczas Kongresu Kobiet w Poznaniu 2 września. To pierwsze w Polsce takie opracowanie.

Publikując raport obalamy stereotypy, dostarczamy wiedzę i rozpoczynamy dyskusję o potrzebie zmian w systemie kształcenia medycznego. Cel: pomóc kobietom godnie przejść przez trudny czas w ich życiu.

– W Kulczyk Foundation dostrzegamy tematy „niezaadresowane” – problemy, którym poświęca się za mało uwagi w debacie publicznej i w działaniach oficjalnych instytucji. Do takich tematów należy z pewnością menopauza rzutująca na wiele aspektów kobiecego życia. Jest ważna, a mówi się o niej za mało. Chcemy, aby nasz raport stał się przyczynkiem do szerokiej dyskusji na jej temat i pierwszą kostką domina, która zmieni rzeczywistość w tym zakresie – wyjaśnia Dominika Kulczyk.

Po udanej kampanii na temat zdrowia menstruacyjnego, zakończonej złożeniem w Sejmie projektu ustawy o zapewnieniu bezpłatnego dostępu do środków higieny menstruacyjnej i do edukacji dotyczącej menstruacji, organizacja zwraca uwagę na kolejną kwestię niezwykle istotną dla kobiet, a pomijaną w przestrzeni publicznej. Definitywne zatrzymanie miesiączki i poprzedzające je oraz następujące po nim dolegliwości rzadko są przedmiotem zainteresowania mediów i praktycznie nie istnieją w przekazie kulturowym – filmach, serialach, książkach, lub są przedstawiane w sposób prześmiewczy. Skąd czerpać wiedzę i jak sobie radzić w tej sytuacji – to pytania, na które odpowiedzi przynosi opublikowany właśnie raport Kulczyk Foundation pt. „Menopauza bez tabu”.

„Kobiety, które nie weszły jeszcze w ten etap życia zazwyczaj nie słyszą o niej od innych ważnych kobiet w swoim otoczeniu – matek, przyjaciółek, koleżanek z pracy, bo menopauza to cały czas tabu” – zauważają autorki raportu. Anna Buchner, Katarzyna Fereniec-Błońska, Agnieszka Murawska i Maria Wierzbicka-Tarkowska z ośrodka badawczo-rozwojowego „Ciekawość” przeprowadziły badania wśród Polek i Polaków na temat menopauzy, rozmawiały też z ekspertami. Efekt ich prac w postaci raportu został zaprezentowany 2 września podczas XV Kongresu Kobiet w Poznaniu, w którym wzięła udział Dominika Kulczyk.

Wyzwania i szanse

– Menopauza wiąże się ze zmianami w życiu kobiety, w jej ciele i psychice. To naturalne procesy, towarzyszące przechodzeniu do kolejnego etapu życia. Innego niż poprzednie, niosącego wyzwania ale i nowe szanse – tłumaczy prezeska Kulczyk Foundation. – Aby stawić czoła wyzwaniom i wykorzystać szanse, kobiety muszą mieć wiedzę o tym, przez co przechodzą i co może im pomóc. Dlatego zleciliśmy opracowanie obszernego raportu na temat menopauzy i jego publikacją rozpoczynamy kampanię, która ma kilka celów – zapowiada przedsiębiorczyni i filantropka.

Wśród tych celów, oprócz dostarczenia Polkom niezbędnej wiedzy, która pomoże im przejść przez trudny czas przemian, jest również przełamanie stereotypów, zmiana języka używanego w odniesieniu do menopauzy i nastawienia do niej oraz uświadomienie środowiskom medycznym i decydentom potrzeby zmian w kształceniu kadr ochrony zdrowia.

Po wiedzę nie tylko do internetu

Według raportu 82% Polek obawia się objawów menopauzy, wśród których uczestniczki badania najczęściej wymieniają uderzenia gorąca, nagłe intensywne pocenie się, wahania nastroju, napady płaczliwości czy rozdrażnienie. Niestety, tylko połowa badanych wie o hormonalnej terapii zastępczej, która przez ekspertów jest uważana za najskuteczniejszy sposób na dolegliwości menopauzalne.

– Ponad 70% Polek przed menopauzą określa swój stan wiedzy o niej jako zły lub trudny do określenia. Najczęściej dowiadują się czegoś na ten temat z internetu (46%) lub od lekarzy (40%), przy czym 54% ankietowanych kobiet uważa, że wśród lekarzy brakuje holistycznego podejścia do menopauzy. Potrzebują rozmowy o zmianach zachodzących w całym organizmie kobiety, a nie tylko w układzie rozrodczym – podkreśla Joanna Maliszewska-Mazek z Kulczyk Foundation.

Grupą zawodową dysponującą najszerszą wiedzą na ten temat i najlepiej przygotowaną w procesie kształcenia do jej przekazywania kobietom, są położne. Jednak choć 72% kobiet zgadza się ze stwierdzeniem, że zadaniem położnych, oprócz dbania o kobietę w ciąży, jest też wspieranie jej podczas menopauzy, to jedynie 3% wybrałoby się do położnej w tym okresie po poradę.

– Chcemy dotrzeć do kobiet z informacją, że po odpowiedzi na nurtujące je pytania mogą zgłaszać się właśnie do położnych. Dane z badań pokazują jednak także, że warto zastanowić się nad zmianami w systemie kształcenia medyków, tak aby wiedzę o menopauzie i jej zdrowotnych aspektach kobiety czerpały w szerszym zakresie właśnie od nich, a nie głównie z internetu – dodaje Joanna Maliszewska-Mazek.

Lęk przed niewidzialnością i śmiesznością

Jak wynika z raportu, blisko połowa Polek uważa, że menopauza jest tematem tabu. Kobiety z jednej strony chcą o niej rozmawiać z lekarzem, partnerem czy przyjaciółką, z drugiej zaś obawiają się takich rozmów. Dlaczego? Zdaniem cytowanej w raporcie dr Alicji Długołęckiej (edukatorki psychoseksualnej, psychoterapeutki), powodem jest lęk związany z tym, jak będą odbierane. Zdaniem ekspertki, w powszechnym odbiorze kobieta po pięćdziesiątce staje się „niewidzialna”.

– To jest lęk przed utratą seksualności, lęk przed wyjściem poza standard, który obowiązuje kobiety młode – wysportowanego, szczupłego i zgodnego z jakimś kanonem ciała – zauważa dr Długołęcka.

Nie pomaga też język, jakim rozmawiamy o menopauzie, kiedy już ten temat jest poruszany. Często kojarzone z menopauzą słowa, takie jak przekwit czy przekwitanie, to określenia uznawane za nacechowane negatywnie (odpowiednio przez 71% oraz 52% Polek) i niosące ze sobą ogromny bagaż negatywnych skojarzeń. Kobiety obawiają się pogorszenia relacji z partnerami, część z nich bywa obiektem drwin i lekceważenia otoczenia ze względu na widoczne dla innych objawy menopauzy. Szczególnie niepokojące wydają się wyniki badań dotyczących menopauzy w kontekście życia zawodowego: aż 56% kobiet nie powiedziałoby o swojej menopauzie pracodawcy bądź przełożonemu w pracy.

– W tym zakresie jest bardzo wiele do zrobienia. Trzeba edukować zarówno kobiety – bo wiedza przynosi spokój i pewność siebie – jak i pracodawców, aby w ich relacjach z pracowniczkami było więcej wrażliwości i zrozumienia – uważa Dominika Kulczyk, dla której kobieca perspektywa w biznesie oraz wspieranie kobiet w sferach świadomości, ciała i bytu mają od dawna kluczowe znaczenie.

Nie przekwitanie a owocowanie

Mimo że w raporcie Kulczyk Foundation nie brakuje trudnych tematów związanych z menopauzą, to ostatecznie jego wydźwięk jest optymistyczny. O ile 45% Polek przed menopauzą ma z nią negatywne skojarzenia, o tyle 56% kobiet po menopauzie kojarzy ją neutralnie. Kobiety dostrzegają również pozytywy związane z tym okresem – połowa z nich uważa, że menopauza to ulga z powodu braku miesiączki, braku obawy o niechcianą ciążę, a także czas, kiedy mogą skupić się na sobie i swoich potrzebach i zacząć żyć pełnią życia.

– Kobiety nie chcą już myśleć o menopauzie jako o końcu swoich możliwości. Okres sprawności i aktywności w różnych sferach życia przesuwa się na bardziej zaawansowany wiek, więc o 50-latce w roli matrony raczej nie należy już myśleć. I żadna 50-latka by o sobie tak nie pomyślała współcześnie – zapewnia cytowana w raporcie psycholożka prof. Eleonora Bielawska-Batorowicz.

– Skoro mamy kwitnienie i przekwitanie, to pomyślmy o drzewach owocowych. Co się dzieje po tym, jak kwiaty przekwitną? Następuje owocowanie. I ja widzę, że część moich pacjentek rzeczywiście zbiera wtedy owoce – swoich doświadczeń, swojej mądrości. Dzieci odchowane, często kończą się toksyczne związki, pojawiają się nowe relacje. To może być wspaniały czas – podsumowuje inny z ekspertów, ginekolog Tadeusz Oleszczuk.

– Mamy nadzieję, że podobnie jak w przypadku naszej kampanii o menstruacji, którą również rozpoczęliśmy od przedstawienia pionierskiego raportu, także i tym razem uda się przełamać tabu związane z ważnym dla kobiet tematem. Dlatego zachęcamy wszystkich, nie tylko kobiety, do zapoznania się z naszym raportem o menopauzie. Niech to będzie pierwsza kostka domina, uruchamiająca proces zmian w naszych postawach, świadomości, relacjach, życiu zawodowym – zachęca Dominika Kulczyk.